Đổi mới Sáng tạo Mở: Công cụ khai phóng nguồn lực mới cho hệ sinh thái khởi nghiệp

Cần nhiều tập đoàn tiên phong “mở” cùng startup

Phát biểu tại sự kiện Open Innovation Day - TechTraverse 2023 mới đây, ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp Khoa học Công nghệ (NATEC), Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam đã liên tục phát triển, vươn lên từ vị trí 72 vào năm 2019 lên vị trí 54 trên thế giới vào năm 2022. Đặc biệt là hệ sinh thái ở hai đầu tàu đất nước là Hà Nội và TP.HCM đã nhiều năm nằm trong danh sách 200 thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp sôi động nhất thế giới.

Ông Phạm Hồng Quất cho rằng, Đổi mới Sáng tạo Mở là công cụ khai phóng nguồn lực mới cho hệ sinh thái khởi nghiệp của nhiều nước trên thế giới. Thông qua đó, các nguồn lực từ tập đoàn, tổ chức quốc tế, chính quyền địa phương, đặt ra các thách thức, thu hút những giải pháp đổi mới sáng tạo từ cộng đồng.

“Việt Nam chúng ta dù có thể không bằng thế giới ở cơ sở hạ tầng công nghệ hay nguồn vốn đầu tư lớn từ Chính phủ nhưng lại được thừa nhận ở lợi thế về con người. Điều này đã và đang giúp cho Việt Nam vươn lên thứ bậc khá cao trên bản đồ khởi nghiệp”, ông Phạm Hồng Quất chia sẻ.

Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh rằng, cần phải có nhiều hơn nữa những doanh nghiệp chấp nhận làm “chuột bạch” thử nghiệm sản phẩm của startup. Không chỉ hỗ trợ về tài chính mà ông hy vọng, các doanh nghiệp dành thời gian, tâm huyết, cũng như chia sẻ “một phần miếng bánh” của mình, để cùng phát triển những ý tưởng sáng tạo hướng đến tới tương lai.

Đại diện cho các tập đoàn lớn đưa ra “thách thức” cho các startup, bà Trần Phương Nga - Tổng Giám đốc Tập đoàn Thiên Long cho biết, Thiên Long mỗi năm mang hơn 1 tỷ sản phẩm ra thị trường trong và ngoài nước, có những sản phẩm có giá trị nhỏ như chiếc bút bi nhưng có nhu cầu về hàm lượng trí tuệ rất lớn.

“Thiên Long đang chuẩn bị thách thức cho các startup là làm sao chúng tôi phát triển được các sản phẩm ‘eco’ bền vững, phục vụ bảo vệ môi trường. Chúng tôi chấp nhận đầu tư giải những bài toán này với tinh thần phải đi sớm, đi tiên phong”, bà Nga chia sẻ.

Đồng thời, bà Nga mong muốn đem đến sự đổi mới về tư duy lẫn hoạt động của một doanh nghiệp truyền thống hơn 40 năm như Thiên Long, đặc biệt là theo đuổi khát vọng về phát triển bền vững.

Ông Trần Viết Huân - Giám đốc Công nghệ Tập đoàn Sơn Kim (Quản lý chuỗi G25) cũng nhấn mạnh về việc cùng đổi mới (co-innovation) giữa tập đoàn và startup để mang lại giá trị cùng thắng (win-win). Ông cho biết, ngân sách nghiên cứu và phát triển (R&D) của doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế hơn so với các tập đoàn lớn thế giới, do đó thông qua việc hợp tác với các công ty công nghệ nói chung và các startup nói riêng thì có thể tận dụng được sự sáng tạo của hệ sinh thái, từ đó giảm thời gian phát triển giải pháp ra thị trường.

Kinh nghiệm phát triển đổi mới sáng tạo mở trên thế giới

Nói về kinh nghiệm phát triển các mô hình đổi mới sáng tạo mở trên thế giới, Ông Raimund Klein, Nhà Sáng lập và Giám đốc Điều hành Trung tâm Chuyển đổi Công nghiệp Toàn cầu (INCIT), đưa ra hai nền tảng riêng biệt: nền tảng đổi mới sáng tạo dựa trên thách thức (challenge-based innovation platform) và dựa trên giải pháp (solution-based innovation platform).

Với nền tảng dựa trên thách thức, các doanh nghiệp, cụ thể là các nhà sản xuất là những tổ chức đã định hình và trình bày được những vấn đề mà họ gặp phải, từ đó nền tảng sẽ kết nối họ với những sản phẩm và dịch vụ đổi mới phù hợp dựa trên phân loại các lĩnh vực cụ thể.

Ngược lại, nền tảng dựa trên giải pháp lại tập trung trình bày những công nghệ và sáng kiến được phân loại theo nhóm vấn đề, từ đó các doanh nghiệp, tập đoàn có thể tìm kiếm và khám phá những giải pháp mới phù hợp dựa trên những ưu tiên riêng của mình.

“Các đổi mới sáng tạo đều cần các nguồn lực từ phía bên trong và bên ngoài. Thử thách của Đổi mới Sáng tạo Mở là các tập đoàn chưa hoàn toàn mở, bởi tính cạnh tranh từ thị trường. Điều cần giải quyết chính là tìm được tiếng nói chung giữa các bên”, ông Raimund Klein nhấn mạnh.

Trong khi đó, bà Lê Vân Anh, đại diện Thương vụ Đại sứ quán Phần Lan, Bộ Kinh tế và Lao động Phần Lan gợi ý về sáng kiến dữ liệu mở (open data initiative) của Chính phủ tại Phần Lan, một trong những đất nước dẫn đầu về đổi mới sáng tạo trên thế giới và đồng hành cùng Việt Nam trong hành trình Đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp đầu tiên.

Bà cho biết, dữ liệu mở đặc biệt quan trọng cho đổi mới sáng tạo mở vì nó có thể tạo cơ sở cho doanh nhân và nhà nghiên cứu phát triển các sản phẩm và dịch vụ dựa trên việc tiếp cận những dữ liệu thống kê trên diện rộng về người dân và doanh nghiệp trong đất nước.

Đại diện cho Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP), bà Trần Hương Giang, Đồng Trưởng Phòng Phụ Trách Thí Nghiệm Tăng tốc Đổi mới sáng tạo, giới thiệu thêm về khái  niệm “đổi mới sáng tạo cấp cơ sở” (grassroots innovation).

Bà cho rằng, cần có nguồn lực tập trung cho những giải pháp đổi mới được phát triển bởi chính những người dân đang phải chịu những vấn đề đó tại nơi họ sinh sống. Những giải pháp này thậm chí có thể hiệu quả hơn nhiều so với cách tiếp cận từ trên xuống của các cấp lãnh đạo và chính quyền thành phố.

( Theo Diễn đàn Doanh nghiệp )